Damıtma cihazı, fermantasyon sürecinde maişe içinde oluşan etil alkol ve etil alkol dışında oluşan yan ürünleri ayrımsal damıtma yöntemiyle ayıran cihazdır. Evde içki yapımında kullanılan tüm etil alkollerin en az iki defa distilasyon işleminden geçirilmesi gerekir.
 |
| Damıtma Cihazı |
Maişe kurularak fermantasyon ünitesi içinde oluşan tüm bileşenlerden etil alkolü ayırmak için distilasyon yapılması gerekir. Fermantasyon sürecinde maişe içinde sadece etil alkol oluşmaz. Etil alkol dışında metil alkol, esterler, asitler ve gıdaya uygun olmayan canlı ve cansız yan ürünler de oluşur. Bu konuda detaylı bilgi edinmek için ETİL ALKOL yazısını okuyabilirsiniz.
Bloglarımda paylaştığım güncel tarifleri instagram sayfam üzerinden de takip edebilirsiniz.
Damıtma Cihazı Türleri
Damıtma cihazları, muhafaza koşullarına, kullanım pratikliğine, kişisel kullanım miktarına ve fiyatına göre belirli kriterler göz önünde bulundurularak seçilmelidir. İmbik türleri, 4 - 6 litrelik elektrikli damıtma cihazları, 10 - 20 litrelik düdüklü tencere üzerine monte edilen kolonlu damıtma cihazları, 30 - 50 litre arası çelik süt kazanı üzerine monte edilen kolonlu damıtma cihazları ve 100 litre üzeri endüstriyel damıtma cihazları olarak kategorize edilebilir.
4 - 6 Litrelik Elektrikli Damıtma Cihazı - Mini Damıtma Ünitesi
Su distilasyon cihazı olarak da bilinen en pratik damıtma cihazı türüdür. Haznesi 4 litre ile 6 litre arasında değişiklik gösterir. Soğutma ünitesi üst kapakta olduğu için ayrıca soğutma ünitesine ihtiyacı yoktur. Soğutma ünitesinin içinde aktif karbon olan modelleri de vardır. Küçük ebatlı olduğu için temizliği ve muhafaza edilmesi kolaydır. Elektrikli damıtma üniteleri aslında su distile cihazlarıdır. Alkol distilasyonu için değil su distilasyonu için tasarlandıkları için yalıtım konusunda vasattırlar.
Kapak kısmında kilit sistemi olmadığı için yalıtım tam olarak sağlanamaz ve distilasyon esnasında %20 oranında alkol kaybı yaşanır. Termometrenin kazan içine kapağın yanından sokulması da ayrıca hava temasını arttırır. Gövde üzerinde dijital gösterge termostatı olan modelleri de bulunur ancak dijital termostatın arızalanması durumunda ünitenin tamiri çok zordur. Arızalı bir termostatla etil alkolde sağlıklı bir ayrımsal damıtma yapılması mümkün değildir.
Hazne kapasitesi küçük olduğu için damıtma süresi boyunca termostat gözlemlenmelidir. Maişe distilasyonu için yeterli kapasiteye sahip değildir. Hazır etil alkolün ikinci distilasyonu için daha çok tercih edilir ancak kapak mekanizması ve kilit sistemi olmadığı için %20 lik etil alkol kaybı kaçınılmazdır.
Alkol kaybını kabullenenler, küçük evlerde ikamet edenler, sadece hazır etil alkol kullananlar ve etil alkol maliyetini ikinci planda tutanlar tarafından tercih edilen damıtma cihazıdır. Ortalama satış fiyatı 100 dolardır.
10 - 20 Litrelik Düdüklü Tencere Üzerine Monte Edilen Kolonlu Damıtma Ünitesi
10 - 20 litre arası düdüklü tencerenin modifiye edilerek üretildiği damıtma cihazı türüdür. En düşük maliyetli distilasyon ünitesidir. Hazır olarak satıldığı gibi kişisel olarak evde de yapılabilir. 10 - 20 litre arası bir düdüklü tencerenin kapağının üzerine soğutma ünitesi uydurulmasıyla evde kolaylıkla distilasyon ünitesi yapılabilir. Evde yapılması durumunda kapağa monte edilen soğutma ünitesi yatay olarak monte edilirken hazır olarak üretilenlerinde soğutma ünitesi dikey olarak monte edilir.
Hazır olarak satılanlarında bakır soğutma ünitesi, düdüklü tencere kapağına dikey olarak monte edilir. Dikey montaj yapılan üniteler daha yüksek verim sağlar ancak ev ortamında kullanılması durumunda mutfak tezgahı üzerindeki ocağa koyulduğunda tavana değme ihtimali vardır. Soğutma kolonuna tam erişim için ocağın yerde olması daha uygundur.
Kapak üzerine monte edilen soğutma ünitesinin tam olarak montajı ve düdüklü tencerenin kilit mekanizması sayesinde kusursuz yalıtım sağlanabilir. Fiyat performans açısından en çok tercih edilen disitlasyon cihazı türüdür. Kazan içi temizlik son derece kolaydır ancak soğutma ünitesinin temizliği oldukça zordur. Hem maişe hem de hazır etil alkolün ikinci distilasyonu için son derece uygundur. Soğutma sistemi, su soğutmalı olduğu için mutfak lavabosuna yakın olmalı çünkü hem su girişine hem de su çıkışına aynı alanda ihtiyaç duyulur.
Kazan bölümü temelde düdüklü tencere olduğu için alt kısmının muhafazası kolaydır ancak üst kısmının yani soğutma kolonunun dikey ve uzun olmasından dolayı muhafazası ve temizliği zordur. Kapağın ve üzerindeki soğutma kolonunun sökülüp takılması işlemi çok dikkatli yapılmalıdır. Yemek pişirilen düdüklü tencere gibi direk olarak takılıp çıkarılmamalıdır. Kapağın kapatılması ve açılması ocak üzerinde değil taş veya fayans zeminde yapılmalıdır. Dikey soğutma ünitesinden dolayı tencere gövdesinin denge sorunu vardır. Kapağın takma işlemi zeminde yapıldıktan sonra mümkünse iki kişi tarafından ocak üzerine alınmalıdır. Bir kişi tencere saplarından tutup kaldırırken diğer kişi dikey soğutma ünitesini dengede tutmalıdır. Sökme işlemi aynı şekilde yapılmalıdır ancak sökme işlemi damıtma biter bitmez yapılacaksa muhakkak sıcaktan koruyacak kalın mutfak eldiveni yada 4 kat ıslak havluyla tutulmalıdır.
30 - 50 Litre Arası Çelik Süt Kazanı Üzerine Monte Edilen Kolonlu Damıtma Ünitesi
Endüstriyel damıtma cihazlarının bir alt türüdür. Genellikle 30 litre ile 50 litre aralığında hacme sahiptirler ancak 100 litreye kadar olan modelleri bulunur. Çelik süt kazanın kapağı üzerine yerleştirilmiş soğutma ünitesi bulunur. Çelik tencere sisteminden farklı olarak soğutma ünitesi parçalar halinde sökülüp takılabilir. Mutfak ocağı üzerine koyulması zordur, soğutma kolonu tavana değebilir ve ısı göstergesinin kontrolü zor olur. Mutfak ocağının üzerine yerleştirmesi risklidir. Özellikle mutfak tezgahı kesilerek içine monte edilen ankastre ocaklar genellikle cam yapıdadır ve içi dolu ünitenin ağırlığını taşıyamaz. Bu tür üniteler lokma kazanı ocağı üzerinde ısıtılmalıdır.
Soğutma sistemleri, su yada hava soğutmalı olabilir. Su soğutmalı sistemlerde su girişi ve çıkışı için alt yapı gereklidir. Fermantasyon sonrasında, tek seferde 3 ile 10 litre arasında etil alkol elde edilebilir. Son derece verimli ve damıtım açısından başarılı ünitelerdir. Ayrıca bu üniteler etil alkol distilasyonu dışında esansiyel yağ damıtımı içinde kullanılabilir. Temizlik açısından hem kaynatma kazanı bölümü hem de yoğuşmanın gerçekleştiği kolon bölümü kolaylıkla temizlenebilir. Bu damıtma kazanları paralel bağlanabilerek aynı anda iki - üç - dört - beş distile etil alkolü aynı anda elde etme imkanı sunar. Amatör evde etil alkol üretiminin en üst versiyonudur. Muhafaza edilmesi ve kullanılması tek kişi tarafından kolaylıkla yapılabilir ama muhafaza için gerekli alan biraz daha büyüktür.
100 Litre Üzeri Endüstriyel Damıtma Ünitesi
Hobicilerin en üst kademe damıtma ünitesidir. Bakır veya çelikten sipariş üzerine özel üretilir. 100 litrelik süt kazanından farklı olarak tamamen silindirik yapıdadır. Soğutma ünitesi, kaynatma ünitesiyle aynı boyutlara kadar çıkabilir. Paralel olarak çoklu bağlantı yapılabilir. Bulundurulmasında yasal bir sıkıntı yoktur ancak üretim amaçlı tesislere özel siparişle yapıldıkları için kişisel olarak kullanılmaları yasal değildir.
Isıtma için özel ocak ve ek terdibatlara ihtiyaç vardır. Çiftlik evi yada muhafazasının kolaylıkla yapılabileceği özel alanlara ihtiyaç duyulur. Taşıması oldukça zor olduğu gibi kurulumu ancak profesyonel tesisatçılar tarafından yapılabilir. Bu tür ünitelerin soğutma sistemlerinin suyla yapılması hem fiziki açıdan hem de ekonomik açıdan çok doğru değildir. Hava soğutmalı fan sistemleri kurularak soğutma yapılmalıdır. temizlik açısından oldukça zor ve uzun sürelidir. Elde edilen nihai etil alkol miktarına hesaplandığında ancak etil alkolü ticari olarak satanlar tarafından kullanılmasının mantıklı olduğu seçenektir. Bireysel kullanım açısından en ağır yasal yükümlülük ve ekonomik maliyete sahip seçenektir.
Endüstriyel ünitelerde farklı distilasyon sistemleri de bulunabilir. Plaka veya tepsi tipi kolonlar ve paketlenmiş sütunlardan oluşan sistemler gibi distilasyon esnasında verimi arttıracak sistemler kullanılabilir. Bu konu hakkında detaylı bilgi edinmek için ALCOHOL DISTILLATION: BASIC PRINCIPLES, EQUIPMENT, PERFORMANCE RELATIONSHIPS, AND SAFETY başlıklı çalışmayı okuyabilirsiniz.
Damıtma Cihazı Rakı
Damıtma cihazı, rakı yaparken tohumdan anasonlama için kullanılacaksa sadece rakı yapımı için kullanılmalıdır. Rakı dışında içkiler için etil alkol distile edilecekse bu cihazın içine anason tohumu koyularak distile edilmemelidir. Bu işlemin yapıldığı distilasyon ünitesinden en az beş defa daha damıtma yapılası durumunda anason tadı ve kokusu asgari seviyeye inebilir. Anason kokan bir viski, anason kokan bir votka yada anason kokan bir cin yada anason kokan bir tekila içmek istemeyenler birden fazla distilasyon ünitesi bulundurmalı birini DAMITMA CİHAZI RAKI için kullanmalıdır.
Evde rakı yapımının profesyonel adımı olan evde gerçek rakı yapımı adımında kurulan rakılık maişenin içeriği; hacmen %35 oranında, %96 vol etil alkol ve %65 üzüm şırası karışımından oluşmalıdır. Maişenin ikinci distlasyonunu anason tohumuyla yapılmalıdır. Bu rakının Türk Gıda Kodeksi'ndeki resmi tanımıdır. Evde kullanılan damıtma cihazı rakı yapımı dışında kullanılmayacaksa anason tohumuyla ikinci distilasyon yapılmalıdır aksi takdirde gıdaya uygun saf doğal anason aroması kullanılmalıdır. Rakı yapımı hakkında detaylı bilgi için EVDE RAKI YAPIMI yazısını okuyabilirsiniz.
Damıtma Cihazı Sahibinden
Damıtma cihazı sabinden, dolap, facebook, instagram veya farklı mecralardan sık sık satılıyor. Bunun nedeni imbiğin kullanım şartlarının doğru değerlendirilmediği için hobicilerin verimli kullanamamasıdır. İmkanların zorlanarak koşullara uygun olmayan bir ünitenin alınması yada zamanla deneyimin artması nedeniyle hobiciler ellerindeki imbikleri ikinci el olarak satmaya çalışır ve satmaya çalıştıkları rakamlar satın alınan rakamın en fazla %50'si kadardır.
İkinci el pazarlarda satış yapmak için harcanacak emek, zaman ve girilen zarara katlanmak yerine muhafaza koşullarına, kullanım pratikliğine, kişisel kullanım miktarına ve fiyatına göre belirli kriterler göz önünde bulundurularak seçilmelidir.
Elektrikli Damıtma Cihazı
Elektrikli damıtma cihazları ciddi bir karmaşa içindedir. Elektrikli damıtma cihazıyla elektrikli soğutma sistemli yani hava soğutmalı sistemler birbiriyle sık sık karıştırılır. Soğutmanın havayla yapılması için fan sistemi kullanılır. Fan sistemi elektrikle çalışır ancak fan sistemi damıtma ünitesinden bağımsız olarak elektrikle çalışan ikinci bir ünitedir. Sadece soğutma sisteminin elektrikle çalışması bu üniteyi tamamen elektrikli ünite yapmaz. Tamamen elektrikli olabilmesi için hem ısıtmanın hem de soğutmanın elektrikli olması gerekir.
Damıtma Cihazı Fiyatları
Damıtma cihazı fiyatları, hazır halde yurtdışından gelebilir yada yurtdışından gelen malzemelerle ülkemizde montaj yapılarak üretilebilir. Her iki durumda da fiyatlar dövize endekslidir. Enflasyonist dönemlerde ülke içindeki para birimi sürekli olarak değer kaybettiği için fiyatlandırma döviz bazında yapılmalıdır.
4 - 6 Litrelik Elektrikli Damıtma Cihazı - Mini Damıtma Cihazı: 100 - 110 euro
10 - 20 Litrelik Düdüklü Tencere Üzerine Monte Edilen Kolonlu Damıtma Cihazı: 200 - 250 euro
30 - 50 Litre Arası Çelik Süt Kazanı Üzerine Monte Edilen Kolonlu Damıtma Cihazı: 350 - 400 euro
100 Litre Üzeri Endüstriyel Damıtma Cihazı: 1.000 - .... euro
Damıtma Cihazı Nasıl Kullanılır
Gösterge Takibi
Distilasyon ünitesi içindeki karışımın ısısının tam ve doğru ölçülebilmesi hayati önem taşır. Kurulan maişenin içindeki, etil alkol dışındaki yan ürünlerin her biri farklı kaynama noktalarına sahiptir. 68 derece ile 77 derece aralığında kaynayıp üniteden sıvı olarak çıkan bileşen metil alkoldür. 78 derece ile 82 derece aralığında gelen etil alkoldür. 82 derece ve üzerinde gelenlerse diğer alkoller ve kalan yan ürünlerdir. Distilasyon ünitesinin göstergesi termometredir. Termometredeki ısı kontrol edilerek gelen bileşenler kaynama noktalarına göre ayrılabilir. İkinci distilasyonda yine gösterge takibi yapılarak elde edilen etil alkol, baş - göbek - kuyruk şeklinde sınıflandırılabilir. Gösterge yani termometre takibi özellikle metil alkol riski açısından hayati rol oynar.
Emniyet
Kaynama esnasında soğutma ünitesinin tıkanması, termometrenin arızalı olması durumunda ısı takibinin kontrol edilememesi ve ünite içinde sıvı kalmaması durumlarında patlama ve yangın gibi riskler söz konusu olabilir. Özellikle tek distile olan hazır etil alkollerin gıdai alkole dönüştürülmesi için yapılan ikinci distilasyonda kaynatma ünitesi içine su ilave edilmelidir. Suyun kaynama noktası alkolden daha yüksektir. Ünitenin içinde kaynama sonucu etil alkolün bitmesi durumunda su, hazneyi ve cihazı koruyacaktır. Haznede sıvı bittiği halde ısı verilmeye devam etmesi durumunda patlama yada yangın gibi riskler söz konusu olabilir.
Kaynatma esnasında kapak asla açılmamalıdır, ısınan bölgelere çıplak elle temas edilememelidir. Kapağın açılması için hava sıkışmasının olmadığından emin olunmalıdır.
Hijyen
Her kullanım öncesi ve sonrası kaynatma ünitesi limon tuzuyla temizlenmelidir. Kazan içinde kalan atıkların ve bakterilerin muhakkak temizlenmesi gerekir. Özellikle kaynatma sonrası kazanda oluşan kirecin muhakkak arındırılması gerekir aksi takdirde bir sonraki kullanımda ısı verimliliğinden dolayı performans düşer.
Tekrar Kullanılabilirlik
Damıtma cihazları tek kullanımlık değildir. Özellikle bağlantıları vida, somun ve kelepçeyle sıkılarak yapılan ünitelerde tekrar kullanılabilirlik için bağlantı parçaları sık sık değiştirilmelidir. Kılavuzların yıpranıp yıpranmadığı düzenli olarak kontrol edilmeli ve gerektiğinde derhal değiştirilmelidir. Kapağında conta olan ünitelerin contaları düzenli kontrol edilmeli ve deformasyon durumunda hemen değiştirilmelidir.
Bitirirken
Damıtma cihazı, imbik ve damıtma ünitesi gibi farklı isimlerle adlandırılsa da söz konusu olan cihaz ayrımsal damıtma cihazıdır. İmkanlar ve koşullar doğrultusunda alınmalıdır. Karar aşamasında ihtiyaç ve kişisel kullanım miktarı göz önünde bulundurulmazsa verimli kullanılması mümkün değildir. Kurulum, temizlik, soğutma, kullanım sıklığı ve fiyat gibi kriterlerin asgari müşterek noktası tespit edilerek doğru cihaza karar verilmelidir.
Hem alkolün hazır temin edilmesinde hem de maişe kurularak etil alkolün ev imkanlarında üretilmesi durumunda alkolün en az iki defa distile edilerek gıdaya yani yiyecek ve içecek yapımına uygun hale getirilmesi gerekir. Bu işlemde sadece distilasyonla yapılabilir ve bu işlem için damıtma cihazı yani distilasyon ünitesi gereklidir.
Bir Sonraki Yazı: Evde İçki Yapımı - Moonshine İçki Yapımı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Yorum Gönder
Yorumunuzda küfür, hakaret, ırkçılık, kişisel tercihlere tenkit, reklam ve kötü niyet olup olmadığı kontrol edildikten sonra yayınlanacaktır.